Gelişen teknoloji ve toplumsal yapıda meydana gelen değişmeler eğitim sistemlerine de yansımış ve çeşitli değişimlere neden olmuştur. Geleneksel eğitim anlayışı “öğretmen ve program merkezli” iken çağdaş eğitim anlayışı öğrenciyi merkeze almış ve “öğrenci merkezli eğitim” daha yaygın olarak kabul görmüştür. “Öğrenci merkezli eğitim” öğrenciyi bireysel farklılıkları olan değerli varlıklar olarak görür, öğrenciye zengin eğitim ortamları hazırlama ve onunla birebir ilgilenmeyi gerekli kılar. Çağdaş eğitimin amacı, bedensel ruhsal ve sosyal açıdan uyumlu bireyler yetiştirmektir. Ancak böyle bireyler, toplumu geliştirebilir. Çünkü toplumda gelişmeyi yaratacak kişiler, sorgulayan yargılayan araştıran kişilerdir. Çağdaş eğitimin amacı da böyle bireyler yetiştirmektir.Klasik öğretmen ve program merkezli eğitim anlayışı, doğal olarak öğretimi vurgulamış ve öğrenciyi bazı bilgilerin öğretilmesi gereken bir varlık olarak ele almıştır. Öğretim hizmetleri yoluyla daha çok bireyin zihinsel ve entelektüel gelişimine vurgu yapmıştır. Ancak zamanla insanın sadece zihinsel bir varlık olmadığı bunun yanında duygusal ve sosyal bir varlık olduğu gerçeği .giderek, daha fazla kabul görmeye ve vurgulanmaya başlanmıştır. Bu kabul, mevcut öğretim ağırlıklı eğitim anlayışı ve uygulamalarının bireylerin tüm gereksinimlerine cevap veremediği, bir okul sistemi içinde yetişmekte olan bireylerin daha başka karşılanması gereken gereksinimleri olduğu gerçeğinin anlaşılmasını sağlamıştır. Öte yandan eğitimden beklentiler de değişmeye başlamıştır. Eğitimden sadece öğretim yapma ve bazı konu alanlarındaki bilgileri aktarmanın yanında öğrencileri ruhsal açıdan sağlıklı bireyler olarak yetiştirilmesi beklenmeye başlanmıştır. Tüm bu anlayış ve beklentilerdeki değişmeler eğitimde öğretim ve yönetim gibi iki temel boyuta bir yenisinin eklenmesine yol açmıştır. O boyut öğrencilerin öğretim hizmetleriyle karşılanan gereksinimlerinin dışında kalan kişisel gelişim ihtiyaçlarını karşılamaya dönük hizmetler bütünü_olan öğrenci kişilik hizmetleridir.Öğrenci Kişilik Hizmetleri, çağdaş eğitim sisteminin öğrencilere sunduğu önemli hizmetlerinden biridir. Çağdaş eğitimin amaçlarına ulaşmak ve eğitimin işlevini gerçekleştirmek üzere örgün eğitimde okulun yapısı da değişmiş ve öğretim ve yönetim hizmetlerinin yanında öğrenci kişilik hizmetleri yer almıştır(2). Öğretim, belirli bir alanda bilgi, beceri ve tutum kazandırmaya yönelik etkinliklerdi”. Yönetim, eğilim kurumunu amacına yönelik olarak yaşatma, öğretim ve kişilik hizmetlerini eş güdümleme ve yürütme etkinlikleridir (3). Öğrenci kişilik hizmetleri ,bireysel farklara ve gereksinimlere cevap veren çabalar, tutumlar, davranışlar, değerler, duygular ve kişisel amaçlarla ilgili olarak, bireye ağırlık veren etkinlikleri kapsar. Öğrenci kişilik kıymetleri. öğrencinin tüm yönleri ile ele alınıp uygun ,düzeyde gelişimini sağlayabilecek çeşitli hizmetlerin bütünüdür. Öğrenci kişilik hizmetlerinin kapsamına giren hizmetler, öğrencilerin bir okul sistemi içinde ihtiyaç duyabilecekleri tüm hizmetleri kapsar. Ancak bu hizmetler öğretime yardımcı hizmetler olarak algılanmamalıdır. Öğretim hizmetleri nasıl bireylerin öğrenme gereksinimlerini karşılıyorsa öğrenci kişilik hizmetlerinin de kendine özgü amaçlan, karşılamakta olduğu öğrenci gereksinimleri vardır. Kısaca öğrenci kişilik hizmetleri öğretim hizmetlerine yardımcı hizmetler değil öğrencilerin öğretim hizmetleriyle karşılanamayan gereksinimlerini karşılamayı amaçlayan, çağdaş eğitimin tamamlayıcı ve ayrılmaz bir yanını oluşturmaktadır. Kuşkusuz bir okulda Öğrenci kişilik hizmetlerinin etkili ve verimli bir şekilde yürütülmesinin öğretim hizmetlerinin kalitesini artırıcı bir rol oynar ancak belirtildiği gibi Öğrenci kişilik hizmetleri öğretime yardımcı bir hizmet alanı değildir…Öğrenci kişilik hizmetleri kapsamında yer alan hizmetler/ sağlık hizmetleri, sosyal ve kültürel etkinlikler, özel eğitim ve özel yetiştirme, sosyal yardım hizmetleri ve psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleridir. Öğrenci kişilik hizmetlerinin amacı, her düzeydeki okul ve eğitim kurumlarında, öğrencinin sağlıklı, mutlu ve üretken bir kişilik geliştirmesine katkıda bulunmaktır. Öğrenci, kişilik hizmetleri, okulun düzeyi, olanakları ve bulunduğu çevreyi göz önüne alarak düzenlenmektedir. Aşağıda öğrenci kişilik hizmetleri çerçevesinde öğrencilere sunulan hizmetler kısaca açıklanmıştır:

1. Sağlık Hizmetleri: Sağlık eğitimi, sağlığı koruma, sağlık kontrolleri yaptırma,bulaşıcı hastalıklar ve korunma yolları, tanı ve tedavi merkezleri.

2. Sosyal Yardım Hizmetleri: Öğrencileri burs ve barınma konusunda bilgilendirme, beslenme, ulaşım ek iş konusunda yardımcı olma gibi hizmetleri kapsar.

3. Rehberlik hizmetleri Öğrencilere sunulan psikolojik yardım hizmetlerini kapsar.

4. Özel Yetiştirme Hizmetleri: Özel yetenekleri geliştirme fırsatlarına yardımcı olma, gereksinim duyulan alanlarda kurslara yönlendirme, verimli ders çalışma becerileri kazandırma, başarısızlık nedenleri konusunda öğrenciyi bilgilendirme.

5. Sosyal ve Kültürel Hizmetler: Serbest zaman etkinlikleri ve serbest zamanı verimli kullanma alışkanlıkları,ilgi ve becerilerine göre öğrencileri serbest zaman etkinliklerine yönlendirme ( 4,5)

Psikolojik Danışma ve Rehberlik Nedir?

Fiziksel ve toplumsal yaşamla ilgili olgulardan kaynaklanan sorunların ve bunlara bulunan çözüm yollarının tanıtılması ve karşılaşılabilecek yeni sorunlara çözüm bulabilme becerilerinin geliştirilmesi, ders konularını oluşturmaktadır. Birey, kendi yaşamında karşılaştığı kişisel sorunlar karşısında çözüm için kendisi bir çıkış bulamadığında bir uzman desteğine gereksinim duyar. Bu amaçla kurulan “Rehberlik Servisleri” değişik yöntemlerle bireye yardımcı olur. Rehberlik hizmetleri birinci derecede, bireylerin “karar verme” konusunda yaşadığı sorunlara yardımcı olur. İnsan hayatı boyunca pek çok konuda karar verir. Bazı konularda verilen kararlar bütün hayatı etkileyecek güce sahip olabilir. Böyle dönemlerde insan kaygı ve bunalım yaşayabilir;bu durumda psikolojik desteğe de ihtiyaç duyabilir, Rehberlik , bireylere bu desteği sağlamaya çalışır. Genelde rehberlik ve psikolojik danışma kavramları birlikte kullanılır. Oysa psikolojik danışma, rehberlik hizmetlerinin bir bölümünü oluşturur .Bu ilişki şöyle şematize edilebilir:

Psikolojik danışma ve rehberliğin ne olduğunu açıklamadan önce bir noktanın okuyucuya hatırlatılmasında yarar görülmektedir. Bu kitabın bu bölümünde ve diğer bölümlerde zaman zaman kısaca alanın geleneksel adı olan “Rehberlik” zaman zaman da “Psikolojik Danışma ve Rehberlik” kavramları kullanılmıştır. Hangi kavram kullanılırsa kullanılsın kastedilen alan aynıdır.

rehberliğin anlamı üzerinde değişik görüşler ortaya konmuş ve çeşitli tanımları yapılmıştır. Yukarıda da belirtildiği gibi her hangi bir kavramın herkesçe benimsenebilecek bir tanımını yapmak güçtür. Bu güçlük psikolojik danışma ve rehberlik İçin de geçerlidir. Aşağıda yapılan tanımlardan bazıları verilmiştir:

*Rehberlik, bireyin problemlerini çözebilmesi , bağımsız hale gelebilmesi ve içinde yaşadığı toplumun sorumlu ve üretken bir üyesi olabilmesi için sağlanan bir yardım sürecidir (8).

*Rehberlik,bireyin gizil güçlerini anlamsı ve bunların toplumsal fırsatlarla ilişkilendirmesi, toplumda u^um içinde yaşaması için bireye yapılan sistematik ve profesyonel bir yardımdır ( 9).

*Rehberlik, bireyin kendini anlaması, yaşama uyumunu bozmadan kendini yönelebilmesi amacıyla sağlanan yardım sürecidir (10).

*Rehberlik, bireyin kendini ve çevresini tanımasına ve anlamasına yardım etme sürecidir (11).

*Rehberlik, bireye kendini anlaması çevredeki olanakları tanıması ve doğru kararlar vererek kendini gerçekleştirebilmesi için yapılan sistematik ve profesyonel yardım sürecidir (12).

*Rehberlik, bireyin verimli bir şekilde gelişmesini ve topluma uyum sağlamasında gerekli olan seçimleri, planlan yapmasında ve kararları vermesine yarayacak bilgi ve becerileri kazanması ve ulaştığı bu seçme ve kararlan uygulaması İçin kişiye yapılan sistemli ve profesyonel yardımdır (13).

Rehberliğin yukarıda verilen bazı tanımları incelendiğinde tanımların bazı ortak noktaları vurguladığı görülmektedir. Tanımların vurguladığı ortak sözcükler; süreç, yardım, birey ,kendini anlama, kendini gerçekleştirme, destek, uyum, olarak görülmektedir, tanımların çoğunda ortak olarak kullanılan bu sözcüklerden hareketle tanımların ortak yanları aşağıdaki gibi özetlenebilir (14):

1. Rehberlik süreci yüreklidir ve bireyin yaşadığı her yerde yardır.

2. Rehberlik, bireye yardım etme işidir. Rehberlik yardımı, psikolojik bir yardımdır. Rehberliğin psikolojik bir yardım olma özelliği onu başka yardım hizmetlerinden belirgin bir biçimde ayırır. Buna göre rehberlik yardımı, bir yol gösterme, öğüt verme yardımı değildir.

3. Rehberlik yardımı, bireye dönüktür ve bireyin gizil potansiyellerini ortaya çıkarmayı amaçlar.

4. Rehberlik bilimsel ve profesyonel bir yardımdır ve çalışmalarının dayandığı bilimsel ilkeler ve yöntemler vardır.

5. Rehberliğin özü, bireyin kendini gerçekleştirmesine yardım etmektir.

Rehberliğin anlamı üzerinde yukarıda verilen tanımlar ve tanımlardan çıkarılan genellemeleri de işin içine katarak rehberlik şöyle tanımlanabilir: Rehberlik, kendini anlaması, problemlerini çözmesi, gerçekçi kararlar alması, kapasitelerini kendine en uygun düzeyde geliştirmesi, çevresine dengeli ve sağlıklı bir uyum yapması ve böylece kendini gerçekleştirmesi için uzman kişilerce bireye verilen psikolojik yardımlardır.

Bu tanımın vurguladığı noktalar şöyle özetlenebilir:

Rehberlik psikolojik bir yardımdır.

Rehberlik yardımı uzman kişilerce verilir.,

Rehberliğin esası bireyin güçlü ve zayıf tüm yanlarıyla bir bütün olarak kendini tanıması ve anlamasıdır.

Rehberlik bireyin çevresiyle ve kendisiyle uyumlu bir birey olmasına yardım eder.

Ve rehberliğin nihai amacı bireyin kendini gerçekleştirmesine yardımcı olmaktır.