Rehberlik Danışma ve Rehberlikte Örgüt Ve Personel

Eğitimde rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin amacı; öğrencilerin kendilerini gerçekleştirmelerine, eğitim sürecinden yetenek ve özelliklerine göre en üst düzeyde yararlanmalarını ve gizil güçlerini en uygun şekilde kullanmalarını ve geliştirmelerini sağlamaktır. Genel bir kavram ile ifade edilirse psikolojik danışma ve rehberlikte bireylerin

1)Kendilerini gerçekleştirmesi esastır.

2)Eğitim kurumları öğrencilerin kendilerini gerçekleştirmelerine, eğitim sürecinden yetenek ve özelliklerine göre en üst düzeyde yararlanmalarına ve gizil güçlerini en uygun şekilde kullanmalarına ve geliştirmelerini sağlamak için mevcut öğretimden farklı bir örgüt ve yönetim yapısında olmalı

3)Psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinin kendine özgü yapısından dolayı eğitim kurumlarında örgüt ve yönetim yapısı çoğu zaman doğru anlaşılmamaktadır. (Kaya, Anı yayıncılık :2004)

PSİKOLOJİK DANIŞMANIN GÖREVLERİ

1        İl çerçeve programını temel alarak okulun rehberlik ve psikolojik danışma programlarını sınıf düzeyine, okulun türüne ve öğrencilerin ihtiyaçlarına göre hazırlar.

2        Rehberlik programlarının uygulanmasında sınıf öğretmenlerine rehberlik eder.

3        Okulun tür ve özelliklerine göre gerekli eğitsel ve mesleki rehberlik etkinlikleri planlar, programlaştırarak uygular veya uygulanmasına rehberlik eder.

4        Bireysel rehberlik hizmetlerini alanın ilke ve standartlarına uygun biçimde yürütür.

5        Eğitsel, mesleki ve bireysel rehberlik çalışmaları için öğrencilere yönelik olarak bireyi tanıma etkinliklerini yürütür.

6        Bireysel rehberlik hizmetleri kapsamında formasyonu uygunsa psikolojik danışmana yapar.

7        Sınıflarda yürütülen eğitsel ve mesleki rehberlik etkinliklerinden, uygulanması rehberlik ve psikolojik danışma alanında özel bilgi ve beceri gerektirenleri uygular.

8        okul içinde rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleriyle ilgili konularda  araştırmalar yapar,bunların sonuçlarından yararlanmasını sağlar.

9        Öğrencilerin mezun olacağı dönemde,okuldaki tüm eğitim ve öğretim sürecindeki gelişimini.yönlendirmesi açısında önemli özelliklerini ve bu konudaki önerilerini içeren bir değerlendirme raporunu sınıf rehber öğretmenini.veli,öğrenci ve okul yönetiminin iş birliğiyle hazırlar. Bu raporun aslını öğrenci gelişim dosyasına koyar, bir örneğini de öğrenci veya velisine verir.

10   Eğitim-öğretim kurumundaki seçmeli derslerin konulmasında çevre koşulları,okulun olanakları,öğretmen sayısı ve branşı da gözetilerek yeni seçmeli derslere ilişkin araştırmalar yapar,bu derslerin zümre öğretmenlerince gerçekleştirilerek program çalışmalarında alanı ile ilgili düşünceleri bildirir.

11   Okulda özel eğitim gerektiren öğrenci varsa veya kaynaştırma eğitim sürdürülüyorsa,bu kapsamdaki öğrencilere ve ailelerine gerekli rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerini rehberlik ve araştırma merkezinin iş birliğiyle verir.

12   Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerine ilişkin öğrenci gelişim dosyalarını ve diğer gerekli kayıtları tutar, ilgili yazışmaları hazırlar ve istenen raporu düzenler.

13   Okula bir alt öğrenim kademesinden veya nakil yoluyla gelen öğrencilerin gelişim dosyalarını inceler, sınıf rehber öğretmeniyle iş birliği içinde değerlendirir. Gerektiğinde rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinde kullanılacak ölçme araçları,doküman ve kaynakları hazırlama ve geliştirme çalışmalarına katılır.

14   Öğrencilerin ilgi,yetenek ve akademik başarıları doğrultusunda eğitsel kollara yönelmesi konusunda branş ve sınıf rehber öğretmenine bilgi verir ve iş birliği yapar.

15   Ailelere,öğrencilere,sınıf rehberlik öğretmenlerine ve gerektiğinde diğer okul personeline yönelik hizmet alanına uygun toplantı,konferans ve panel gibi etkinlikler düzenler.

16   Okulda rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerine ilişkin komisyonlara ve toplantılara katılır,gerekli bilgiler verir,görüşlerini belirtir.

17   Orta öğretim kurumlarında MEB Orta Öğretim Kurumları Ödül ve Disiplin Yönetmeliğinin ilgili maddesinde belirtilen görevleri yapar.

18   Ders yılı sonunda bu alanda yapılan çalışmaları değerlendirir,sonuçlarını ve gerekli bilgileri içeren bir rapor hazırlar.

Okulda rehberlik ve psikolojik danışma hizmetinin başlamasında ilk adım hizmetlerin yürütüleceği mekanı belirlemektir. Bunun için yönetmeliğin 43. maddesi;

“Resmi ve özel eğitim-öğretim kurumlarında rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerini yürütmek üzere,rehberlik ve psikolojik danışma servisi kurulur. Bu servise öğrenci sayısına göre yeterli eleman atanır. Hizmetin özellikleri açısından uygun fiziki ortam ve gerekli donatım sağlanır.” demektedir. Okul yönetimi her şeyden önce bu hizmetlerin yürütülmesi için gerekli fiziksel koşulları hizmetin öngördüğü  nitelikte hazırlamalıdır. (1)

Son dönemlerde en göze çarpan durum;  Millî Eğitim Bakanlığının giderek psikolojik danışman (rehber öğretmen) atamalarındaki personel sayısını artırmış olmasıdır. Kararlı bir şekilde artışla birlikte, son otuz yıldır bakanlığın yaptığı en olumlu gelişme RPD hizmetlerini branş olarak kabul etmesidir. Nasıl ki Türkçe, matematik gibi branşlara ihtiyaç duyuluyorsa, psikolojik danışmanlara da ihtiyaç duyulduğunu görüyoruz.

Bu konuda en önemli etken, sekiz yıllık kesintisiz eğitim yasasının başlamasıdır. Bu yasada RPD servislerinin kurulması zorunlu olunca, Bakanlığın önüne ihtiyaç olarak çıkmıştır. Resmi dökümanlarda yaklaşık olarak on dört bin psikolojik danışmana ihtiyaç duyulduğu belirtiliyor.

Bunun yanı sıra olumsuz olarak gözlenebilen; alan dışı atamaların devam etmesi. Farklı alanlardan mezun olanlar, hizmet içi eğitim kursları ile yetiştirilmeye çalışılıyor. Bunu olumlu görmek mümkün değil.( http:/yayım.meb.gov.tr)

Okul Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Yürütme

Komisyonunun Kuruluşu ve Görevleri

Yönetmeliğin 45. maddesine göre okul rehberlik ve psi­kolojik danışma hizmetleri yürütme komisyonu üyeleri ve görevlerini belirleye­lim.

Her eğitim-öğretim kurumunda rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri-nin planlanması, eş güdümün ve kurum içindeki iş birliğinin sağlanması amacıyla rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri yürütme komisyonu oluşturulur. Bu komisyon, ders yılında birinci ve ikinci dönemin başladığı ilk ay ile ders yılının tamamlandığı son ay içerisinde olmak üzere, yılda en az üç defa toplanır. Ayrıca ders yılı içinde gerektiğinde okul müdürünün uygun gördüğü tarihlerde de toplanabilir.

Rehberlik ve psikolojik danışma servisindeki psikolojik danışmanlar bu ko­misyonun sürekli üyesidir. Diğer üyeler her ders yılı basında öğretmenler kurulunda yeniden belirlenir.

Komisyon Kimlerden Oluşur?

Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri yürütme komisyonu okul müdürünün başkanlığında aşağıdaki üyelerden oluşturulur:

a) Müdür yardımcıları.

b) Rehberlik ve psikolojik danışma servisi psikolojik danışmanları.

c) Sınıf rehber öğretmenlerinden her sınıf seviyesinden seçilecek en az bi­rer temsilci.

d) Disiplin kurulundan bir temsilci.

e) Okul-aile birliği ve okul koruma derneğinden birer temsilci.

f) Okul öğrenci temsilcisi.

Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri komisyonu okuldaki ilgili hizmet­lerin yürütülmesi için gerekli önlemleri alır. Komisyon rehberlik ve psikolojik da­nışma hizmetlerinde diğer kurum ve ailelerle işbirliğinin oluşturulmasına yardımcı olur. (GÜNER; Selçuk Pegem A Yayıncılık, 2000)

Okul Müdürünün Görevleri

Okul müdürünün psikolojik danışmanlık ve rehberlikle ilgili görevleri yö­netmeliğin 47. maddesinde belirtilmiştir buna göre okul müdürlerinin görevleri aşağıda sıralanmıştır.

a) Okulda rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin sağlıklı şekilde yü­rütülebilmesi için, hizmetin gerektirdiği fiziksel şartları ve uygun çalışma ortamım hazırlar, kullanılacak araç ve gereci sağlar.

b) Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri yürütme komisyonunu kurar, bu komisyona başkanlık eder.

c) Okulun rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin yürütülmesi île il­gili yıllık program ve yürütme planının hazırlanmasın) sağlar ve uygulan­masını izler.

d) Okulun psikolojik danışman ihtiyacım, öğrenci sayışım ve bu sayıdaki ar­tışı dikkate alarak belirler ve bulunduğu il veya ilçe millî eğitim müdürlüğünün ilgili bölümüne bildirir.

e) Okulda birden fazla psikolojik danışman varsa birini koordinatör olarak görevlendirir.

f) Rehberlik ve psikolojik danışma servisinde birden fazla psikolojik danış­man olması halinde;program, planlama, araştırma gibi birlikte yapılması gereken görevler dışında, hizmetlerin yürütülmesinde öğrenci sayıları, sınıflar, meslekî formasyon ve özel beceriler gibi ölçütlere göre gerektiğinde psikolojik danışmanlar arasında iş bölümü yapar. Ancak bu iş bölümünün dengeli olmasına ve hizmetlerin gerektirdiği eş güdüm ve bü­tünlüğü zedelememesine dikkat eder.

g) Rehberlik ve psikolojik danışma servisiyle işbirliği yaparak okuldaki öğ­retmenleri her sınıfa bir rehber öğretmen olmak üzere görevlendirir.Zorunlu olmadıkça sınıf rehber öğretmenlerini sınıftaki öğrencilerin mezuniyetine kadar değiştirmez ve zorunluluk bulunmadıkça sınıf reh­ber öğretmenlerin! yönetim işlerinde görevlendirmez.

h) Okuldaki rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin ve bu konudaki programın verimli ve düzenli bir biçimde yürütülmesi için psikolojik da­nışman, sınıf rehber öğretmenleri, öğrenciler ve veliler arasında eş gü­dümü sağlamak için gerekli özeni gösterir.

i) Öğrencileri yönlendirme çalışmalarında rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri servisi elemanları, öğrenciler, veliler, sınıf rehber öğretmenle­ri, branş Öğretmenleri ve diğer yöneticiler arasında iş birliği ve organi­zasyon ile değerlendirme sonuçlarının bir bütünlük içinde kayıtlarının tutulmasını sağlar.

j) Başka eğitim-öğretim kurumlarından gelen öğrencilerin gelişim dosyala­rım, geldikleri eğitim kurumlarından ister ve rehberlik ve psikolojik da­nışma servisine iletir.

k) Rehberlik ve psikolojik danışma servisince hazırlanan program ile yü­rütme planının birer örneğini ders yılının başladığı ilk ay içerisinde, yıl sonu çalışma raporunun bir örneğini ise ders yılının tamamlandığı ay içe­risinde bağlı bulunduğu rehberlik ve araştırma merkezine gönderir. (Kuzgun,Y. ÖSYM Yay.,1991.)

Sınıf Rehber Öğretmenlerinin Görevleri

Psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri öğrenciyi merkez alan eğitim an-layışından hareket etmektedir. Her bir öğrencinin kendine özgün özellikleri ola­bileceği ve buna göre eğitim yapılması gerektiği anlayışı, öğrencilerin sosyal, duy­gusal ve bilişsel sorunlarıyla ilgilenmeyi zorunlu kılmaktadır.

Rehberlik hizmetleri okulda bir takım çalışmasını öngörür. Buna göre okul psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinde öğretmenlerin de önemli görevleri bulunmaktadır. Öğretmenleri kendi alanında öğretim yapmaktan başka sınıf reh­ber öğretmenliği görevi de yapmaktadır. Bunun için öğretmenlere yaptıkları sınıf rehber öğretmenliği karşılığı ücret ödenmektedir. Sınıf rehber öğretmenliği görevi yönetmeliğin 51. maddesine göre aşağıdaki şekilde belirlenmektedir.

a) Okulun rehberlik ve psikolojik danışma programı çerçevesinde sınıfın yıllık çalışmalarım planlar ve bu planlamanın bir örneğini rehberlik ve psikolojik danışma servisine verir.

b) Rehberlik için ayrılan sürede sınıfa girer. Sınıf rehberlik çalışmaları kapsamında eğitsel ve meslekî rehberlik etkinliklerini, rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri semsinin organizasyonu ve rehberliğinde yürütür.

c) Sınıfındaki öğrencilerin öğrenci gelişim dosyalarının tutulmasında, reh­berlik ve psikolojik danışma hizmetleri servisiyle iş birliği yapar.

d) Sınıfa yeni gelen öğrencilerin gelişim dosyalarım rehberlik ve psikolojik danışma servisi ile iş birliği içinde inceler, değerlendirir.

e) Çalışmalarda öğrenci hakkında topladığı bilgilerden özel ve kişisel olan­ların gizliliğim korur.

f) Sınıfıyla ilgili çalışmalarım, ihtiyaç ve önerilerim belirten bir raporu ders yılı sonunda ilk hafta içinde rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri servisine iletir.

g) Öğrencilerin ilgi, yetenek ve akademik başarıları doğrultusunda eğitsel kollara yöneltilmeleri konusunda psikolojik danışmanla iş birliği yapar.

h) Okul müdürünün vereceği, hizmetle ilgili diğer görevleri yapar, ilköğre­timde 1'inci sınıftan 5'inci sınıfa kadar olan sınıfları okutan öğretmenler de bu görevleri kendi sınıflarında; üst sınıflardaki sınıf rehber öğretmen­leri gibi, öğrencilerinin yaş, gelişim, eğitim durumları, bireysel özellikleri ve gereksinimleri doğrultusunda, rehberlik ve psikolojik danışma servisinin eş güdümünde yürütürler.

Okulların Milli Eğitim sistemi içersinde ilköğretim ve ortaöğretim seklinde farlılaşması verilecek rehberlik hizmetlerini de farklılaştırmaktadır. Bu nedenle okulöncesi ilköğretim, ortaöğretim ve yaygın eğitim düzeyinde farklı rehberlik hizmetleri vermek gerekmektedir. Yönetmeliğin 12. maddesi okullardaki farklılaşmaya göre rehberlik hizmetlerinin nasıl yürütüleceği n i aşağıdaki gibi belirt­mektedir.

Okulöncesi eğitim ve İlköğretimde hizmetler genel olarak; öğrencinin kendisi, öğretmeni/öğretmenleri ve ailesi tarafından yetenek, beceri ve diğer özelliklerinin fark edilmesine, öğrencinin yetiştiği ortamın iyileştirilmesine, bireysel ve sosyal gelişimlerinin desteklenmesine, etkili öğrenme ve çalışma becerileri ile motivasyonlarının artırılmasına, ilköğretim sonrası eğitime ve orta öğretime devam edemeyecekler için mesleğe yönlendirmeye yöneliktir.

Orta öğretimde ise hizmetler genelde; üst öğrenime, meslek alanlarına ve mesleğe yönelmede, etkili öğrenme ve çalışma becerileri geliştirmede, meslekler ve gerektirdiği özellikler ile meslek ve çalışma yaşamı konusunda bilinçlendirmede, bireysel özelliklerini değerlendirip farkındalık düzeyini ge­liştirmede, bireysel ve sosyal gelişimin sürdürülüp yetişkin yaşamına hazır­lanmada yoğunlaşır. Orta öğretimdeki hizmetlerde okul türlerine göre gerek­li uyarlamalar yapılır.

Yaygın eğitimdeki rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri genelde kursiyerlerin mesleğe ve işe yönlendirilmesini, iş yaşamına hazırlığı, bireysel ve sosyal gelişimlerinin desteklenmesin! kapsar.

Örgün ve yaygın eğitimdeki rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinde, sorunlara erken müdahale ve özellikle sorunun oluşmamasına yönelik gelişimsel, koruyucu yaklaşım esastır.

İl veya ilçelerdeki rehberlik psikolojik danışma hizmetlerinden sorumlu rehberlik ve araştırma merkezleridir (ram). RAM'lar psikolojik danışma ve  rehberlik hizmetinden başka il veya ilçe düzeyinde  özel eğitim hizmetlerinden de sorumludur.

Daha önce belirtildiği gibi okullarda psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerini sunan psikolojik danışman  RAM'larla işbirliği halinde çalışmaktadır.

RAM'lar il düzeyinde tüm özel eğitim ve rehberlik hizmetlerinin yürütülme-sinden sorumludur. Son yönetmeliğe göre RAM'larda psikolojik danışmandan başka psikolog, çocuk gelişimcisi ve eğitimcisi, sosyal çalışmacı, özel eğitimci, psikometrist, eğitim programcısı da yer almaktadır.Yönetmelikten çıkartılan so­nuca göre okullara ancak psikolojik danışman (rehber öğretmen) atanmaktadır. Psikolojik danışman (Rehber Öğretmen) ise yönetmelikte üniversitelerin rehberlik ve psikolojik danışma veya eğitimde psikolojik hizmetler ana bilim dalı veya bö­lüm mezunu olarak tanımlanmıştır. Rehberlik ve Psikolojik Danışma programına en yakın olan Psikoloji bölümü mezunlarının dahi okullarda bu durumda görevlendirilmesi mümkün değildir; çünkü psikoloji bölümü mezunları yönetmeliğe göre psikolojik danışman (rehber öğretmen) olarak tanımlanmamış yalnızca psiko­log olarak tanımlanmıştır.

RAM'larda görev yapacak personelin görev alanları yönetmeliğe göre belir­lenmiştir. Mesleki anlamda psikolog ve psikolojik danışmanın görevleri birbirine çok yakındır.Bununla beraber yönetmeliğe göre psikologluk' belirsiz bir tanım­lama olarak kalmakta sosyal psikolog, gelişim psikologu, klinik psikolog gibi mes­leklerin hangisine işaret ettiği bilinmemektedir. RAM'larda görev yapacak Psiko­log ve Psikolojik Danışmanın görev alanları yönetmeliğin 36. ve 37. maddelerine göre şöyle belirlenmektedir.

RAM' larda Görevli Psikolojik Danışmanların Görevleri

a) Öğrencilerin veya bireylerin kendilerini ilgileri, yetenekleri, meslekî de­ğerleri gibi yönleriyle tanımalarına, meslekler hakkında bilgi edinmeleri-ne, kendi özelliklerine hangi mesleklerin uygun olduğunu fark etmeleri-ne, çevreleri ile olumlu ilişkiler ve daha verimli çalışma alışkanlıkları geliştirebilmelerine, eğitimle ilgili ‘.orunlarım ve güçlüklerini giderebilmelerine yönelik psikolojik yardım hizmetlerini verir. Bu öğrenciler veya bi­reyler için gerekli resmî işlemleri yapar.

b) Çalışma alanında yer alan eğitim-öğretim kurumlarının özellik, kademe türlerine göre ayrı olmak üzere çerçeve programı ve etkinlik programlarının hazırlanmasına ilişkin çalışmaları organize eder ve bu çalışmalara katılır. Bu çalışmanın ön hazırlığı olarak kurumdaki önceki uygulama so­nuçları, kurumun özellikleri ve çeşitli boyutları incelenir.

c) Psikolojik ölçme araçlarım standartlarına uygun olarak uygular, değer­lendirir, sonucunda gerekli rehberlik hizmetini verir.

d) Rehberlik ve psikolojik danışma servislerine yönelik olarak yöneltme kapsamındaki çalışmaları organize eder, düzenlenmiş çalışmalara katılır ve bu çalışmalar doğrultusunda çeşitli yayınlar hazırlar,

e) Rehberlik ve psikolojik danışma servislerinin ihtiyaç ve sorunlarım belirlemeye yönelik çalışmaları yürütür.

f) Eğitim-öğretim kurumlarındaki rehberlik ve psikolojik danışma servislerinden gelen çalışma rapor ve programlarım inceler, değerlendirir ve de­ğerlendirme sonuçlarım genel bir rapor haline getirir. Bu rapora bölü­mündeki elemanların görüş ve Önerilerini de ekleyerek Bölüm Başkanı'na iletir.

g) Hizmetlerle ilgili çeşitli araştırma-geliştirme çalışmalarına katılır.

h) Eğitim-öğretim kurumlarındaki rehberlik ve psikolojik danışma servisle-rinde görev yapan psikolojik danışmanlara, verilecek hizmetlere ilişkin rehberlikte bulunur.

ı) Psikolojik danışmanı bulunmayan okullar öncelikli olmak üzere okulların ve öğrencilerin gereksinimleri doğrultusunda yöneticilere, öğretmenlere, gerekli durumlarda ailelere yönelik toplantı, panel ve konferans gibi et­kinlikler düzenler, gerekli hizmet içi eğitim etkinliklerini önerir.

i) Alanla ve bölümün hizmetleriyle ilgili bilimsel gelişmeleri izler, uygulamalarında bu gelişmelerden yararlanır.

j) Merkezde diğer meslek elemanlarıyla ekip çalışması yapar ve görevleri-ne ilişkin kayıtları usulüne uygun şekilde tutar.

k) Merkez müdürünün vereceği hizmetle ilgili diğer görevleri yapar. (Kaya; Anı yay., 2004)

RAM'LARDA GÖREVLİ PSİKOLOGLARIN GÖREVLERİ

Merkezde görevli psikolog aşağıdaki görevleri yapar:

a)     A tipik özellikleri, uyum güçlükleri, sorunları veya özürleri bakımından incelenmesi ve tanınması gereken danışanlar için tanılama çalışması yapar.

b)     Bu çalışmalar için gerekli psikolojik ölçmeleri yapar, yöntem ve teknikleri kullanır ve bunların sonuçlarını değerlendirir.

c)     Danışanlara kendi alanı ile ilgili olan psikolojik yardımları verir, gerekli terapi çalışmalarını yürütür.

d)     Gerektiğinde danışanları çevrede  psikolojik yardım veren başka kurum ve kuruluşlara yönlendirir.

e)     Çevrede ve okullarda alanıyla ilgili araştırmalar yapar veya yapılanlara katılır. Sonuçları, önerileriyle birlikte ilgililere iletir.

f)      Alanı ve bölümünün hizmetleriyle ilgili bilimsel gelişmeleri izler, uygulamalarında bunlardan yararlanır.

g)     Merkezdeki diğer meslek elamanlarıyla ekip çalışması yapar ve görevlerine ilişkin gerekli kayıtları usulüne uygun şekilde tutar.

h)     Merkez müdürünün vereceği hizmetle ilgili diğer görevleri yapar. (KAYA. Ali; Anı Yay.:Şubat 2004)

i)       İl çerçeve programını temel alarak okulunun rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri programını sınıf düzeylerine, okulun türüne ve öğrencilerin ihtiyaçlarına göre hazırlar.

j)       Rehberlik programının ilgili kısmının uygulanmasında sınıf öğretmenlerine rehberlik eder.

k)     Okulunun tür ve özelliklerine göre gerekli eğitsel ve mesleki rehberlik etkinliklerinden, uygulanması rehberlik ve psikolojik danışma alanında özel bilgi ve beceri gerekenleri uygular.

l)       Bireysel rehberlik hizmetlerini alanın ilke ve standartlarına uygun biçimde yürütür.

m)   Eğitsel, mesleki ve bireysel rehberlik çalışmaları için öğrencilere yönelik olarak bireyi tanıma etkinliklerini yürütür.

n)     Bireysel rehberlik hizmetleri kapsamında formasyonu uygunsa psikolojik danışma yapar. (GÜNER ;Pegem A Yay., 2000)

o)     Sınıflarda yürütülen eğitsel ve mesleki rehberlik etkinliklerinden, uygulanması rehberlik ve psikolojik danışma alanında özel bilgi ve beceri gerektirenleri uygular.

p)     Okul içinde rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleriyle ilgili konularda araştırmalar yapar, bunların sonuçlarından yararlanılmasını sağlar (GÜNER;Pegem A Yay., 2000)

q)     Öğrencinin mezun olacağı dönemde, okuldaki tüm eğitim öğretim sürecindeki gelişimini, yönlendirilmesi açısından önemli özelliklerini ve bu konudaki önerilerini içeren bir değerlendirme raporunu sınıf rehber öğretmeni, veli, öğrenci ve okul yönetiminin iş birliğiyle hazırlar. Bu raporun aslını öğrenci gelişim dosyasına koyar, bir örneğini de öğrenciye veya velisine verir.

r)      Eğitim öğretim kurumundaki seçmeli derslerin konulmasında çevre koşulları, okulun olanakları, öğretmen sayısı ve branşı da gözetilerek yeni seçmeli derslere ilişkin araştırma yapar, bu derslerin zümre öğretmenlerince gerçekleştirilecek program çalışmalarında alanı ile ilgili görüşlerini bildirir.

s)      Okulda özel eğitim gerektiren öğrenci varsa veya kaynaştırma eğitimi sürdürülüyorsa,bu kapsamdaki öğrencilere ve ailelerine gerekli  rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerini RAM'ın işbirliğiyle verir. (Kuzgun,Y. ÖSYM Yay.,1991)

Yönetmelikle belirtilen RAM personelinin görevlerine göre tanılama ve terapi psikolog ve özel eğitimciler tarafından yapılmaktadır. Özel  eğitim ve psikolojik bölümü lisans mezunu olmak tanılama ve terapi yapabilmek için yeterli değildir. Tanı ve terapi özel eğitim ve psikoloji alanının dışında tıbbi bir terim olarak hekimler tarafından kullanılması ve uygulanması daha uygundur.

RAM idari bölümden başka özel eğitim ve rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri bölümlerinden oluşmuştur. Rehberlik yönetmeliğinin 29. maddesine göre RAM rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri bölümü personeli aşağıdaki gibi belirtilmiştir.

Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri bölümü, bölüm başkanının sorumluluğunda merkezin çalışma alanının kapsamına göre yeterli sayıda psikolojik danışman, psikolog, psikometrisi, eğitim programcısı ve sosyal çalışmacıdan oluşur.

Rehberlik yönetmeliğinin 31. maddesine göre RAM'ların özel eğitim bölümü personeli aşağıdaki gibi belirtilmiştir.

Özel eğitim hizmetleri bölümü, bölüm başkanının sorumluluğunda merkezin hizmet verdiği çalışma alanının kapsamına göre yeterli sayıda çeşitli branşlarda özel eğitimci, psikolog, psikometrisi, çocuk gelişimi ve eğitimcisi, sosyal çalışmacı ve psikolojik danışmanlardan oluşur.(Kepçeoğlu, M. Alkım Yay., 1996)

RAM'lardan il milli eğitim müdürlüğü sorumludur. Milli eğitim müdürlüğü yönetim yapısı içinde il psikolojik danışma ve rehberlik ve özel eğitim hizmetlerinden sorumlu milli eğitim müdür yardımcısı veya şube müdürüdür.

Yönetmeliğin 17. maddesi il milli eğitim müdür yardımcısı veya şube müdürünün psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinde görevlerini aşağıdaki gibi belirlemektedir.

Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri bölümünden sorumlu milli eğitim müdür yardımcısı veya şube müdürü, il veya ilçe genelindeki rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri ile ilgili etkinliklerin bütünlük içerisinde planlanması, programlanması, eş güdümü ve yürütülmesinden milli eğitim müdürü adına yetkili ve sorumludur. Milli eğitim müdür yardımcısı veya şube müdürünün görevlendirilmesinde rehberlik ve psikolojik danışma alanında eğitim görmüş olanların; bu nitelikteki elamanların bulunmaması durumunda ise alanın özelliği dikkate alınarak milli eğitim müdürlüğünce görevlendirme yapılır.

İldeki okullarda görev yapan psikolojik danışmanların hizmet ve yönetim açısından okul müdürüne bağlı olması RAM ve okul psikolojik danışmanının işbirliğini aksatabilmektedir. İldeki psikolojik danışmanların yönetim açısından okul müdürüne, hizmet niteliklerinin değerlendirilmesi planlanması bakımından RAM'lara bağlı olması okuldaki psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinin niteliklerini artırabilir. Okul müdürü psikolojik danışma hizmetlerinin yürütülmesinden sorumlu olurken, okuldaki  psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinin nitelik ve nicelikleri ile ilgili sorumlulukların RAM müdürlerine verilmesi daha uygun olabilir.

İl milli eğitiminde psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinden  şube müdürü veya müdür yardımcısının psikolojik danışma ve rehberlik alanından bu mümkün değilse en yakın olan alandan atanması uygun olacaktır.

Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri İl Danışma Komisyonunun Oluşumu ve Görevleri

Kuruluş ve Toplanma:

Her ilde rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin il düzeyinde plânlanması ve kurumlar arası is birliğinin sağlanması amacıyla rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri il danışma komisyonu oluşturulur. Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri il danışma komisyonu, eylül ve haziran aylarında olmak üzere yılda en az iki kez toplanır.

Bu Komisyonun sekreterlik hizmetleri ildeki rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri bölümü tarafından yürütülür.

Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri il danışma komisyonu, millî eğitim müdürü veya millî eğitim müdür yardımcısının/şube müdürünün başkanlığında :

a) İlde rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinden sorumlu millî eğitim müdür yardımcısı/şube müdürü,

b) İlçelerde şube müdürleri,

c) Rehberlik ve araştırma merkezi müdürü/müdürleri,

d) Rehberlik ve araştırma merkezinin/merkezlerinin rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri bölüm başkanları,

e) İlköğretim ve orta öğretim kurumlarından seçilen birer okul müdürü, metropol illerde metropolü oluşturan ilçelerden birer okul müdürü,

f) Değişik türden eğitim-öğretim kurumlarındaki rehberlik ve psikolojik danışma servislerinde çalışan en az üç psikolojik danışmandan, oluşur.

Görevleri:

Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri il danışma komisyonu aşağıdaki görevleri yapar:

a) Eylül ayında yapılacak toplantıda, il ve ilçelerde yapılması düşünülen rehberlik ve psikolojik danışma çalışmalarına ilişkin gerekli ihtiyaçları belirler, çalışmalarla ilgili önerileri değerlendirir ve bunların sağlanması yönünde karar alır.

b) Haziran ayında yapılacak olan toplantıda il ve ilçelerde yapılan rehberlik ve psikolojik danışma çalışmalarının sonuçlarını değerlendirir. Sonraki öğretim yılı için önerilerde bulunur.

Her iki toplantıda da alınan kararların, toplantıların yapıldığı ay içerisinde ildeki rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri bölümünce Bakanlığa gönderilmesini sağlar.

Psikolojik Danışma Ve Rehberlik Hizmetlerinin Milli Eğitim Bakanlığı Düzeyinde Örgütlenmesi

Milli Eğitim Bakanlığı'nda rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin yürütülmesinde Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü sorumludur. İsminden de anlaşılacağı gibi bu genel müdürlük aynı zamanda ülke çapındaki özel eğitim hizmetlerinin yürütülmesinden de sorumludur. Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü 30.04.1992 tarihi ve 3797 sayılı yasa ile kurulmuştur. Bu yasa öncesinde ilgili genel müdürlük şube müdürlüğü düzeyinde Milli eğitim bakanlığı düzeyinde hizmet vermekteydi. Ülkemizde rehberlik ve özel eğitim aynı genel müdürlük bünyesinde temsil edilmesi hizmetlerin etkinleştirilmesini olumsuz etkileyebilir. Özel eğitimin rehberlikten bağımsız ayrı bir genel müdürlükle hizmet vermesi sistemin işlevselliliğini arttırabilir. Ülkemizde özel eğitime duyulan gereksinimin göz önünde bulundurulduğunda tek bir genel müdürlük çatısı altında özel eğitim hizmetlerinin verilmesi uygun olabilir.

Milli Eğitim Bakanlığın Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü 2 genel müdür yardımcısı kadrosuna sahiptir. Bu genel müdür yardımcılarının görev alanları idari işler ve özel eğitim rehberlik hizmetleri şeklinde ikiye ayrılmaktadır. İki genel müdür yardımcısından birinin alanının tamamı idari işleri ayrılması genel müdürlükte yönetimle ilgili işlerlin özel eğitim ve rehberlik alanından daha fazla olduğu varsayımın akla getirmektedir. Bakanlıktaki bu yapılanma özel eğitim ve rehberlik hizmetlerini bir daire başkanlıklarıyla temsil edilmesine neden olmuştur. Bakanlıktaki özel eğitim rehberlik ve danışma hizmetleri genel müdürlüğündeki, genel müdür yardımcıların görev alanları özel eğitim ve rehberlik alanlarına göre ikiye ayrılması faydalı olacaktır. Özel eğitim rehberlik ve danışma hizmetleri genel müdürlüğünce rehberlik hizmetleri değişik şubelere ayrılmıştır. Rehberlik hizmetlerindeki şube farklılığı özel eğitim hizmetlerinde gözükmemektedir. Ayrıca özel sınıflar ve kaynaştırma şube rehberlik hizmetleri içerisinde bulunması özel eğitim ve rehberlik hizmetlerini birbirine karıştırılmış olasılığını akla getirmektedir. Özel eğitim rehberlik ve danışma hizmetleri genel müdürlüğü ismi iki farklı alanın birbiri içine girmesi ve bundan dolayı hizmetlerin aksamasına neden olabilir. Rehberlik genel müdürlüğünün  “Eğitimde Psikolojik Hizmetler Genel Müdürlüğü” şeklinde adlandırılması ve özel eğitim hizmetlerinin başlıca bir genel müdürlükle hizmet vermesini çağdaş eğitim anlayışının bir gereği olduğu düşünülmektedir.

Kaynakça:

• Kaya,Alim.Psikolojik Danışma ve Rehberlik.Anı yayıncılık Ankara:2004
• http:/yayım.meb.gov.tr.
• Editör: Dr. Duygu ANIL. KPSS Kılavuzu. Ankara: Çağdaş Öğretmen Yayınları, Mart 2004.
• Editör: Alim KAYA. Psikolojik Danışma ve Rehberlik. Ankara: Anı Yayıncılık, Şubat 2004.
• Selçuk Z ve N GÜNER. Sınıf İçi Rehberlik Uygulamaları. Ankara: Pegem A Yayıncılık, 2000.
• Kuzgun,Y. Rehberlik ve Psikolojik Danışma. Ankara: ÖSYM Yayınları,1991.
• Kepçeoğlu, M. Psikolojik Danışma ve Rehberlik. İstanbul. Alkım Yayınları, 1996.