psikolojik danışma, bireylerin kendilerini tanımalarını, güçlü ve zayıf yönlerini fark ederek yaşadıkları problemleri etkili biçimde çözmek amacıyla, yüz yüze bir ilişki süreci içinde sunulan ve duyuşsal yönü ön planda olan profesyonel bir yardım hizmetidir. Amacı, bireyin karar verme ve problem çözme becerisini geliştirerek kişisel gelişimini sağlamaktır. psikolojik danışmanın kendine özgü çeşitli kuram,teknik ve ilkeleri vardır. Psikolojik danışma hizmeti,ancak bu alanda yetişmiş ve yeterliliği olan uzman kişiler tarafından sunulur. Dolayısıyla psikolojik danışma hizmetini vermek diğer rehberlik hizmetlerine göre uzun süreli bir eğitimi gerektirir. Bu hizmetin okulda sunulan tüm rehberlik hizmetleri içinde önemli bir yeri vardır. Çünkü diğer hizmetlerin etkililiği,psikolojik danışmadaki anlayış ve ilkelerin diğer tüm rehberlik hizmetlerine yansıması beklenir.

Psikolojik danışma süreci içinde yardım alan kişiye ‘'danışan'',yardımı veren uzmana da ‘'danışman''denilmektedir. Bu hizmet bir danışan ile bir danışman arasında kurulan ilişki ise buna ‘'bireysel psikolojik danışma''denilmektedir. Eğer bu ilişki bir danışman ve birden çok (genellikle 8-12) danışan arasında kurulmuşsa buna ‘'grupla psikolojik danışma''denilmektedir. Psikolojik danışma ilişkisi birden çok görüşmeyi gerektiren bir süreçtir. Öğrencilerin ihtiyaçlarına göre bu sayı değişmekle birlikte genellikle görüşme sayısı 8-10 arasındadır. Duruma ve tercih edilen psikolojik yaklaşıma göre daha kısa süren psikolojik danışma süreci de olabilir. Ancak bazı durumlarda bir-iki görüşme ile de öğrenci sorununu çözebilmektedir. Genellikle öğrencinin sorunu bilgi eksikliğinden kaynaklanıyorsa,bu eksiklik giderildiğinde problemi çözebilmektedir. Böyle bir süreci psikolojik danışma olarak tanımlamak yerine bunu ‘'görüşme'' olarak tanımlamak daha uygundur. Görüşme aynı zamanda öğrenci hakkında bilgi toplama tekniğidir. Bilgi toplama amacıyla görüşme yapılıyorsa öğrenciyle kurulan ilişki psikolojik danışma değildir. Özellikle öğretmenlerin, kişisel sorunları ile ilgili öğrencilere sundukları yardımları görüşme olarak adlandırmak gerekir. Öğretmenlerin öğrencilerle yaptıkları görüşmelerin sayısı,daha fazla olsa da bu ilişki psikolojik danışma ilişkisi değildir. Çünkü psikolojik danışma yapmak uzmanlık gerektiren bir iştir ve öğretmenler bu işi yapmak için yetişmemişlerdir. (Can,2002,s.62).

Psikolojik Danışmada Çeşitli Oturuş Düzenleri (Özoğlu,1997, s,235)

PSİKOLOJİK DANIŞMA SÜRECİ AŞAMALARI

1)Amacı Oluşturma:

Danışman,psikolojik,danışma,nedenini,başlangıçta,açıklamalıdır.

Danışan,danışma isteğini belirtmeden psikolojik danışma başlatılamaz. Danışan ve danışman çalışmalarını yönlendirecekleri bir amaca sahip olma durumundadırlar.

2)Psikolojik Danışma Sürecinin Tanımı:

Lewis'e göre (1970) psikolojik danışma amacı danışan ve danışmanca belirlendikten sonra,bu amaca nasıl ulaşılacağı konusunda da anlaşma gereklidir. Danışmanın,danışana psikolojik danışmanın kısaca ne olduğu,nasıl geliştiği konusunda bilgi vermesi ve rolleri açıklaması yararlı olmaktadır.

3)Danışanın Gereksinimlerini Anlama ve Açıklığa Kavuşturma:

Bu aşamada danışanın güçlüğünün,sorunun doğası,içeriği açıklığa kavuşturmaya çalışılır ve böylece bu güçlüğün veya sorunun dinamiği hakkında belli bir anlayış geliştirilir.

4)Amaca Doğru Gelişme:

Danışan güçlüğü sorunları hakkındaki düşünce ve duyguları açıklığa kavuştukça kendisinin psikolojik danışma amacına doğru harekete geçer. Danışan güçlüğünün ne olduğunu anlamaya çalışmakta, düşüncelerini söylemekte ve duygularını ele almayı öğrenmeye başlamaktadır.

5)Pekiştirme Ve Planlama:

Gelecekteki olası gelişmelerin ışığında,danışanın psikolojik danışma deneyimini göz önünde tutması danışman tarafından önerilir ve böylece danışan sonuçlara dayalı ve kendisi hakkında bir iç görü geliştirerek bunu sorunlara uygulamaya çalışır.(Özoğlu,1997,s.s.228,229).

Rehber Öğretmende(Sınıf Öğretmeni)Aranan Danışma Ustalıkları

Danışanın problemi,rehber öğretmenin uğraşamayacağı ağırlıkta ise,danışmanla havale edebilir. Ama danışman ilişkilerine hazırlanma,danışanla rapor kurma,yedme teknikleri,danışmayı kapatabilme gibi danışma tekniklerini kullanabilmelidir. Diğer öğretmenlerle ve rehberlik programındaki personelle iş birliği içinde çalışabilmelidir. Rehberlik ve danışma sorumlulukları yüklenmiş olmakla beraber,öğretim sorumlulukları da vardır. Sorumlu olduğu grup öğrencileri ile doğrudan temas halindedir.

Öğretmende Aranacak Danışma Ustalıkları:

Öğretmen,rehberlik ve danışma konusunda temel fikirlere ve tutuma sahip olmaktan başka,bazı danışma ustalıklarını da kullanabilir durumda olmalıdır.

Öğrencilerdeki manidar davranışlara duyarlı olmalı, manidar bilgileri takdir edebilmeli ve kullanabilmelidir. Öğrenim ve mesleklere ait bilgi kaynakları ile kendi dersi arasında bağlantı kurup durmalıdır. Kendi yeterliği dışına çıkan vakaları danışmana havale etme fikrine sahip olmalıdır. Derslerinde iyi bir sınıf atmosferi yaratarak,çocukların iyi uyum sağlamalarına ve gelişme göstermelerine onları daha yatkın hale getirebilmeli,çözemediği problemleri olunca danışma servisinden yardım isteyebilme tavrını kazandırmalıdır. Sınıfında,öğrencilerde problemler doğmasını önleyecek koruyucu tedbirler almalı ve çıkma eğiliminde olan problemleri de daha başında keşfedebilme anlayış ve duyarlılığına sahip olmalıdır.(Tan,1992,s.165).

6)Grup Rehberliği Hizmetleri:

Grup rehberliği hizmetleri 10-15 kişilik gruplarla ya da sınıftaki tüm öğrencilerle yürütülen hizmetlerdir. Özgüven, grup rehberliğini ‘'bireyin gelişmesine,kendisini ve olanakları tanımasına,gerçekçi ve uygun planlar ve seçimler yaparak kendisini yönlendirmesine ilişkin grup etkinlikleri ve süreçleri'' olarak tanımlanmaktadır. Bu tür çalışmalarda daha çok öğrencilerin kendileriyle ilgili veya olgusal konularda (karar verme,meslekleri tanıma,sosyal ilişkiler,etkili ders çalışma gibi)bilgilenmelerini sağlayarak gelişmelerine yardımcı olmak hedeflenir. Ancak buradaki bilgilenmenin herhangi bir dersin konusu hakkındaki bilgilenmeden farklı bir yönü vardır. Daha çok öğrencilerin katılımı sağlanarak,onların yaşantılarını,duygularını ve düşüncelerini ifade etmesine dayalı etkileşimle bir ortam içinde grup rehberliği çalışmaları yürütülür. Ne kadar büyük gruplarla (Sınıftaki tüm öğrencilerle) bu çalışmalar yapılabilse de küçük gruplarla çalışmak hizmetlinin etkililiğini artırmaktadır. Grup rehberliği çalışmaları herhangi bir konuda bir oturumluk,iki-dört oturumluk veya daha uzun süreli örneğin bir yarı yıl boyunca sürecek şekilde planlanıp uygulanabilir. Ülkemizde son yıllarda farklı sürelere göre grup rehberliği çalışmalarında kullanılabilecek etkinlikleri içeren kitaplarda yayınlanmıştır. Grup rehberliği çalışmaları da psikolojik danışma gibi uzmanlık gerektiren hizmetlerdir. Ancak grup çalışmasında ele alınacak konunun özelliğine ve sınıf rehber öğretmeninin yeterliliğine göre bazı çalışmalar öğretmenler tarafından psikolojik danışmanla işbirliği içinde yürütülebilir.(Can, 2002,s.s.62,63).

Grup Rehberliği Ortamında Bireylerin Öğrendikleri:

1) Yalnız kendisinin sorunlarının,sıkıntılarının olmadığını arkadaşlarının da sıkıntıları olduğunu görür,öğrenir.

2) Sorunları,kurtulmak istediği sıkıntıları ve düzeltilmesi istenen,gereken kusurlarına rağmen bir yetişkin ve arkadaşlarının kendisini kabul ettiğini görür,yaşar ve öğrenir.

3) Arkadaşlarının ve hiç olmazsa bir yetişkinin kendisini anlamaya çalıştığını veya anladığını görür,öğrenir.

4) Kendisinin de başkalarını anlamaya çalışmada ve anlamada yetenekli olduğunu görür,bu durumun bilincine varır.

5) Başkalarına güvenebileceğini ve kendisine güvenildiğini görür,öğrenir.

6) Kendisi ve başkaları hakkındaki düşünce ve duygularını açıkladığı, inanç ve tutumlarını belirttiği zaman kendisini ve dolayısıyla başkalarını daha iyi anladığını kabul ettiğini yaşamakta,görmekte ve öğrenmektedir.(Özoğlu,1997, s.197)