Super'a göre benlik kavramı bir kimsenin kendini nasıl gördüğüdür. Bireyin benlik kavramı çevresiyle etkileşimle, belli durumlarda, belli bir fonksiyonda bulunmakla gerçekleşir. Bireyin benlik kavramı meslek seçimini etkiler. Super'a göre meslek seçimi, belli bir gelişim süreci içinde bireyle çevrenin etkileşimi sonucu olan benlik kavramının bir mesleğe yansıması ve ifadesidir. Mesleki gelişim devamlı bir süreç, meslek seçimi ise bir sentez yapma işidir. Bu kurama göre bireylerin mesleki gelişimlerinde onların yetenek, ilgi ve benlik tasarımlarının önemli bir yeri bulunmaktadır ailenin ekonomik düzeyi, bireyin karşılaştığı fırsatlar ve birey ile çevre arasındaki ilişki meslek seçiminde önemli bir etkiye sahiptir. Mesleki gelişim süreci türliü dönemlerden geçerek zamanla ve yeni yaşantılarla değişmektedir.
Bu gelişim dönemleri şunlardır.
1) Büyüme Evresi (0-4 yaş): Bu aşamada çocuğun mesleki benlik kavramı çevresindekilerle etkileşimle gelişmeye başlar. Bireyin çevresindekilerle özdeşim kurması mesleki benliğin gelişmesinde önemli etkiye sahiptir. Bu aşamanın başlangıcında fantezi ihtiyaçlar önemli olmakla beraber, ilgiler ve yetenekler giderek daha önemli rol oynamaya başlar. Bu evre üç alt basamaktan oluşmaktadır.
a) Hayal basamağı (4-10 yaşlar)
b) İlgi basamağı (11- 12 yaşlar)
c) Yetenek basamağı (12-14 yaş)
2) Araştırma Evresi ( 14-24 yaşlar) :araştırma basamağı ergenlikten ilk yetişkinliğe kadar sürer. Bireyler bu aşamada kendilerini başkalarının mesleki rollerini ve iş dünyasını keşfetmektedirler. Başkalarıyla ilişkiler, etkinlikler ve geçirilen yaşantılar birlikte ev okul, yarı zamanlı işlerde alınan roller mesleki benlik kavramı için veri kaynaklarını oluşturmaktadırlar. İlk mesleki seçimler geçicidir ve fantezilerle başkalarıyla, yapılan tartışmalarla ve rol denemeleriyle sınanır. Bu evre üç alt basamaktan oluşmaktadır. Bunlar;
a) Deneme basamağı (14-17 yaşlar)
b) Geçiş basamağı (18-21 yaşlar)
c) Sınama ve izleme basamağı (22-24 yaşlar)
3) Yerleşme Evresi(25-44 yaş) : bu dönemde genç yetişkin güvenli bir mesleki benlik oluşturmaya çalışırken bazı bunalımlar geçirebilir. İşe bağlamında ve uzlaşma yolları aranarak işe yerleşme başlar. Mesleki benlik kavramı kararlılık kazandıkça, iş dünyasında ilerlemek ve bir yer edinmek için daha çok çaba harcanır. Bu evre iki alt basamaktan oluşmaktadır. Bunlar.
a) Sınama evresi (25-30 yaşlar)
b) Sağlamlaştırma basamağı (31-44 yaşlar)
4) KorumaEvresi ( 45-64 yaşlar) : bu evrede birey var olan mesleki benlik kavramını korumaya çalışmaktadır. Elde ettiği işi en iyi şekilde yapıp kendini geliştirme çabası içerisindedir.
5) Çöküş Evresi ( 65 yaş ve sonrası): Bu evre fiziksel ve zihinsel süreçlerin yavaşlaması enerjinin azalması ile belirginleşir çöküş aşamasında birey daha az yük ve sorumluluk alabilir. Daha çok geçmiş deneyimlerinden ve bilgisinden yaralanma yolunu seçer. Bu evre iki alt basamaktan oluşmaktadır. Bunlar:
a) yavaşlama basamağı(65-70 yaşlar)
b) emeklilik basamağı(71 yaş ve sonrası)
Bireyin gelişimini bütün yönleri gibi mesleki gelişim de yaşamın ilk yıllarından başlayıp sonuna kadar devam eden bir süreçtir. Genel gelişimin önemli yaşam dönemlerini olduğu gibi mesleki gelişiminde her biri belli özellikler tarafından tanımlanan mesleki yaşam dönemlerini bölünmüştür. Super çalışmalarının sonuçlarına dayanarak her döneme uygun mesleki gelişim görevlerini belirleyerek açıklamıştır. Super'a göre 14-35 yaş arası mesleki gelişim görevleri şunlardır:
1. Bir mesleki tercihi billurlaştırma
2. Bir mesleki tercihi sınırlandırarak belirleme
3. Bir mesleki terciği uygulamaya koyma
4. Bir meslekte yerleşme
5. Meslekteki durumu sağlamlaştırarak ilerleme
Ortaöğretim öğrencileri araştırma evresinin deneme basamağında (14-17 yaşlar) bulunan öğrencilerdir. Bu dönem öğrencileri Super ve Overstreet (12) tarafından belirlenen “bir mesleki tercihi billurlaştırma” mesleki gelişim görevine ilişkin mesleki tutum ve davranışlarını yerine getirmek durumundadırlar. Bu döneme ait mesleki tutum ve davranışlar şunlardır:
1. Bir mesleki terciği billurlaştırma gereğinin farkında olma
2. Meslek seçiminde göz önüne alınacak faktörlerin farkında olma
3. Meslek seçiminde hedefleri etkileyebilecek faktörlerin farkında olma
4. Meslek seçiminde şimdi ve gelecek arasındaki ilişkinin farkında olma
5. Tercih edilen meslekle ilgili bilgi edinme
6. Tercih edilen mesleği planlama
7. İlgi ve değerleri farklılaştırma
8. Meslek seçiminde kaynakları kullanma
Mesleki gelişim görevlerini yerine getirme mesleki olgunluk kavramını ortaya çıkarmıştır. Mesleki olgunluk araştırma döneminden çöküş dönemine kadar uzanan mesleki gelişim doğrusu üzerinde yer alır. Aynı zamanda gelişimin derecesini belirlemede kullanılır. Mesleki gelişim doğrusu üzerinde yer alan mesleki olgunluk sadece gelişim dönemlerinde oluşan davranışların tüm birimleriyle değil,ama belli bir yaşam döneminin gelişimsel görevleriyle başa çıkmada ortaya konan davranışların daha arıtılmış ve daha küçük birimleriyle tanımlanabilir.
